Halit Kreutschas: İslam’ın Birlik ve Kardeşlik Getirdiğini Gördüm

1940 yılında Osbreusen’de doğdum. Babam balıkçı, annem ev hanımıdır. Osbreusen’de, Almanya’nın güney doğusunda şimdi Rusya’ya ait bir bölge. 1945’de ikinci dünya savaşı yüzünden memleketimizi terk etmemiz gerekti. 1945 yılında orta Almanya’da bir köye yerleştirildik. Orada büyüdüm ve okula gittim.1959 ‘abitur’ yüksek lise diploması aldım, sonra da üniversiteye gittim ve 1963’te mühendis olarak okulu bitirdim. Ondan sonra trafik sistemleri uygulanmasıyla ilgili işlerde çalıştım. 1966 da Berlin’e gittim ve orada patent dairesinde çalıştım ve bu iş benim için bir dönüm noktasıydı. Orada birçok insanla ilişki içerisinde oluyorsunuz. Mesela; Berlin’de bir Iraklıyla tanıştım. Birbirimizi ziyaret ettik ve arkadaş olduk. Onun aracılığıyla diğer Araplarla da tanıştım. Konu direk İslam değil de kültür ve dil oluyordu.

O zamanlar Doğu Almanya’da yabancılarla görüşmek yasaktı ama ben onlarla görüşüyordum. Onlarla konuşmanın bana çok yararı oldu. Tabi ki İslami konularda gündeme geldi. Ve ben de bilgi edinmeye ve İslam hakkında bir şeyler öğrenmeye çalıştım. Bu arada da ilk eşimle evlendim. Bu evlilikten2 tane erkek çocuğum oldu. O zamanlar dinsiz biriydim. Annem çok dindar bir insandı, beni de öyle büyüttü ama Doğu Almanya’da dine hiç yer verilmiyordu. Annem çok dindardı. Çok  iyi hatırlıyorum Papaz bizim eve girip çıkardı. Ben de haliyle bunlardan etkileniyordum. Diğer yandan Doğu Almanya ateist bir toplumdu. Çoğunluk bilinçli ya da bilinçsiz bu ideolojiye uyuyordu. Ben de onların ideolojisine uymak durumundaydım. İşim gereği Komünist Partisi’nin de üyesi olmam gerekiyordu. Partide olunca da dinle bağlantıda olmakyasaktı.

Mecburi bir dinden kopuş mu? Ben de dini, hayatta gereksiz olarak görüyordum. Doğu Almanya’da kariyer yapmak istiyorsan bir partiye üye olman ve kiliseden çıkman gerekiyordu. Ateist olduğunu kanıtlaman gerekiyordu. Yaptığım iş çok güzeldi ama akrabalarım, ailem ve kardeşlerim Doğu Almanya’da yaşamıyordu. Yabancılarla görüştüğüm için endişeleniyorlardı ve işten çıkmamı istiyorlardı. Ben de önce partiden çıktım sonra da beni kovdular. Hayatın anlamını düşünmekiçin bir dönüm noktasına daha gelmiştim. İşsiz kalmıştımve temsil ettiğim ideolojiyi de kaybetmiştim. Bir boşluktaydım ve benim için yeni bir başlangıç olması lazımdı. Böyle bir başlangıç için çokça düşünmem ve bir o kadar da cesaretli olmam gerekiyordu. Ve şimdi cesaret zamanıydı. Dediğim gibi İslam’la ilgileniyordum zaten. 7 sene boyunca İslam’la ilgili her şeyi okumuştum. Mecbur olduğum bu ateist ideolojisinin yanlış olduğunu fark ettim. Seçtiğim yol İslam oldu elhamdülillah.

Kaynak kitaplara ulaşmanız zor muydu? Büyüdüğüm yer olan Doğu Almanya’da İslam’la ilgili bir şeyler öğrenmek çok zordu. Çünkü İslam’la ilgili çok az kitap vardı ve bunlar sadece seçilmiş kütüphanelerde bulunuyordu. Bilgi edinmek zordu. Berlin’de yaşamam benim için bir şanstı. Devlet Kütüphanesinde ve üniversitenin kütüphanesinde İslam’la ilgili kitaplar okudum. Sonradan fark ettim ki sadece İslam dininin bir kısmı yazılıydı. Eski kitaplardı ve yazarları Müslüman değildi. Bunlar İslam’ı doğru şekilde anlatmıyordu. Humeld üniversitesinde okuduğum zamanda İslam’la ilgili bilgi edinmeye çalıştım. 7 sene boyunca yoğun bir şekilde İslam diniyle ilgilendim. Birkaç Müslümanla tanışma şansım da oldu ve onlardan doğrudan İslam’la ilgili bilgi alabiliyordum. Bir tane kardeşim vardı Mısır’dan. Batı Almanya’da üniversitede fizik bölümünü okuyordu. Çok iyi bir insandı. Kuranı Kerimi hatim etmişti. İncili iyi biliyordu. Karl Marx ve Friedrich Engelsin yazılarını da okumuştu. O bana doğru yolu ve farkları gösterdi. Bana kitaplar verdi. Onları okuduktan sonra onunla bu kitaplar hakkında konuşuyorduk. Onun düşüncesine göre bir Müslüman sadece namazla oruçla Müslüman olmuyordu. Neden Müslüman olduğunu ve sonuçlarının ne olduğunu bilmesi gerekiyordu. Daha sonra Bremen’de yaşarken Almanca olan İslami kitapları toplamaya başladım. Açıkçası zorlandığım çok kitap vardı. Türkler, Araplar, Pakistanlılar tarafından yazılmış kitaplar var ve bu kitapları Almanlar anlamıyordu. İslam edebiyatındaki sorun bu işte. Batıda yaşayan burayı tanıyan Müslümanlar çok az kitap yazmışlar. Bu tür yazarların kitapları artırılmalı… Onlar buradaki yaşamı bildikleri için buradaki Müslümanları yönlendirip onların sorularına cevap verebilirler.

‘İslam’ı kabulünüz nasıl oldu? Bir karar vermem gerekiyordu. Bu yola hazır mıydım? Anladığım için değil de hissettiğim için böyle karar vermiştim. Böyle durumlarda neden bunu böyle yaptığını bazen bilmez insan. Hisleri ve kalbi insanı bu anda doğru yola iletiyordur. Bunu tüm benliğinizle hissedersiniz… Sonra ben Lübeck’teki Büyük elçiliğe gittim. O zamanlar Doğu Almanya’da sadece bir takım ülkelerin diplomatik ilişkileri vardı. Suudi Arabistan, Kuveyt ve Türkiye bunların içerisinde değildi. Onların daha çok sosyalist ve aynı ideolojiyi taşıyan ülkelerle diplomatik ilişkileri vardı. Ben de Lübeck Büyük Elçiliğinde 1971 yılında İslam’ı kabul ettim. Bu adımımdan dolayı oluşan sonuçları henüz görmemiştim. Ve 1981 de ailemin yanına yerleştim. Batı Almanya’daki yeni hayatım kolay başlamadı.Tekrar işe başlamam gerekiyordu. Başka sorunlarda araya girmişti. Ve bu problemlerden dolayı eşimden ayrılmak zorunda kaldım. İçinde bulunduğum durumun çok zor olduğunu söylemem gerekiyor. Duygusal olarak insan çöküyor. Çünkü uzun seneler birlikte yaşadığınız insandan ayrılmak çok zor. Kısa bir süre sonra işime yeniden başlamıştım. Başkalarının aracılığıyla Türk bir hanımla evlenmek nasip oldu. Burada yeni bir aile kurduk. İki oğlumuz var ikisi de üniversitede okuyor. Evliliğimiz çok iyi gidiyor. Üç senedir emekliyim. İslami çalışmalarla ilgilenmeye artık daha çok zamanım var. Bremen’deki “Din Topluluğu Şurası’nın” kurucularındanım. Bu arada 17 Müslüman dernek bir araya geldi. Bremen’deki senatoya, resmi dairelere, diğer din topluluklarına ve kiliseye karşı Müslümanları temsil ediyor.

İslam hayatınıza neler getirdi? Kişisel özelliklerim olarak sakin ve dengeli bir insanım. Her şeyi sakin bir şekilde halletmeye ve bilinçli hareket etmeye çalışırım. Bunu her zaman yapabilmek kolay değil. Ama bence bu bir eğitim işi. Bir Müslüman’danda zaten düşünerek hareket etmesi ve yaptığının bilincinde olması beklenir. Bir karar verecekseniz o konuyla ilgili bütün noktaları, pürüzleri halletmeye çalışır ve bilgi toplarsınız. Benim kararımda her şey kesindir. Benim kararım İslam’dı. Sadece İslam’ı seçebilirdim. Hıristiyanlığı ve ateistliği tanıyordum zaten. Ateistlik ruhi değil, maddiydi. Hıristiyanlıkta ise Kilisenin varlığından pek bir şey hissedilmiyordu. Bende İslam’ı benim için bir hayat tarzı olarak gördüm. Arap arkadaşlarım dinlerini yaşamadıkları halde bana destek ve fikir verdiler. Onlarla aramda başka bir bağ vardı bunu hissediyordum. İslam’ın birlik ve kardeşlik getirdiğini gördüm. Doğuda olan diğer dinler yani Budizm Hinduizm ve diğerleri benim için söz konusu bile değildi… Doğu Almanya’da din diye bir şey yoktu. Kiliseler vardı ama az evvel de söylediğim gibi artık kilisenin varlığı bile hissedilmiyordu. Benim için tek İslam vardı. İslam sadece bir din değil bir hayat tarzı da aynı zamanda. İslam dini Hıristiyan dininde olduğu gibi sadece ahireti değil, dünyadaki hayatı da kapsıyor ve bunları uyumlu bir şekilde birbirine bağlıyor. Diğer dinleri tanımıyordumve onları tanıma arayışı içerisinde de değildim. Batıda yaşayanlar gibi yapmadım. Onlar bütün dinleri araştırıp doğruyu arıyorlardı, ama benimki farklıydı. Benim için sadece İslam vardı. Böyle bir adım attığınız zaman çok duygulu oluyorsunuz. En başta da dediğim gibi bu kararı anlayarak değil; hissederek vermiştim. İslam’da gördüğüm şeyler hislerimi harekete geçirdi. Bu adımı attıktan sonra çok büyük bir hafifleme hissettim. Hayatımı üzerine kurabileceğim bir yön vardı artık. İslam beni tatmin ediyordu, çünkü artık hiçbir şeyden şüphe duymadan hayat yolunda ilerleyebiliyorum.

İslam’ın ibadet yönü size ilk başta ağır geldi mi? Namaz ibadetinin benim için büyük önemi oldu. 30sene önce namaz kılmaya başladım. Namaz kılıyordum kılmasına da henüz namazın anlamını dahi bilmiyordum. Sureleri daha ezbere bilmiyordum. Sadece hareketleri yapıyordum. Daha kendinizden emin değilsiniz. İlk zamanlar namazda Allah’la aranızda kuracağını zmanevi bağa değil de sadece yanlış yapmamaya dikkat ediyorsunuz. Namaz İslam’ın temel esaslarından biri. Bana göre Müslümanlığın bir kriteri. Namazın ne anlama geldiğini anlamak için zaman ve eğitim gerekiyor. Namaz kılarken bir takım duygular yaşamak gerekiyor. Bunun farz olduğunu bilmemiz namazın hayatımıza kattığı başka bir anlam… Bazen de namaz kılarken öyle kendinizden geçiyorsunuz ki bitmesin istiyorsunuz. Bazen sadece farz olduğu için, bazen manevi duyguları ve namazın gerçek anlamını hissedebilmek için kılıyoruz.

Kur’anı Kerim’le tanışmanız nasıl oldu? İlk Müslüman olduğum dönemlerde Kur’an-ı Kerimi sadece Almanca mealinden okuyabiliyordum… Kur’an’ı Kerim’i orijinalini okumak ise bambaşka bir şey. Orijinalini okurken başka duygular yaşıyorsunuz. Arap kardeşlerim bana Kur’an kasetleri vermişlerdi. Ama beni ilk başta hiç etkilememişti. Ama zaman geçtikçe her şeyi daha iyi anladıkça duygusal olarak etkilenmeye başladım. Bana göre bilginiz olmadan bu duyguları yaşayamazsınız. Kur’an’ı sadece okumak ve dinlemek yetmez onu anlamamız gerekiyor.

Hacca gittiniz mi? Her Müslüman’ın hacca gitmesi farz olduğu için ben de bu ibadetle şereflendim Allaha şükür. 1967’de de Hacca gitmeden önce oraları tanımak ve deneyim kazanmak için umreye gitmiştim. Hac ve umre her Müslümaniçin çok etkileyici. Her Müslüman’ın kutsal topraklarla duygusal bir bağı var. İslam’ın çeşitliliği, oraya gelen insanların çokluğu, İslam kardeşliği, Müslümanlar için unutulmayacak anlar. Ama önemli olan oraya gidince müslümanın oradan ders alması sonrao dersini hayatında devam ettirebilmesidir. Orada hiç unutulmayan kalıcı anlar yaşanıyor.

Müslüman olduktan sonra çevrenizde ne gibi tepkiler oluştu? İslam’ı seçtiğiniz zaman hangi yolu yürüyeceğinizi de bilirsiniz. Bu demek oluyor ki sakin ve terbiyeli bir şekilde konuşmanız ve hareket etmeniz gerekiyor. Kendim için söyleyebilirim ki negatif tepki çok az aldım. İnsanlara neden bu adımı attığımı, İslam’ın ne demek olduğunu anlattım. Onlar bunun doğru olmadığını düşündüler ama yine de beni anlayışla karşıladılar. İş yerinde, diğer topluluklardan veya kiliseyi temsil eden kişilerden hiç negatif tepki görmedim. Çünkü onlarla bu konular hakkında çok sakin ve terbiyeli konuştum. Negatif tepki almamamdaki en büyük rol, benim her şeyi anlatabilmem oldu. Müslüman kardeşlerimiz Almancayı iyi konuşamadığıiçin kendilerini iyi anlatamıyorlar onun için de negatif tepki alıyor ve onun için yanlış anlaşılabiliyorlar. Alman toplumunda bu konuda bir bölünme var. Bir kısmı hoşgörülü olup; başkalarının dinini veya dünya görüşlerini kabul eden İslam’ı anlayışla karşılayan insanlar. Onlar aslında Müslüman değiller ama yine de bir şeyler anlattın mı dinliyorlar ve kitaplardan bilgi ediniyorlar. Bir de İslamı hiç kabul etmeyen ve düşman gözüyle bakan insanlar var. Bu tür insanları da biz kabul etmeliyiz. Onun için Müslümanlar dinlerine göre hareket etmeli ve İslam’ı anlatmaları gerekiyor. O zaman kabul edileceklerdir. Bir Alman İslam dinini seçerse çevresinde etki bırakan büyük bir adım atıyor. Ben bunun farkına sadece kendimde değil diğer Alman Müslümanlarda da vardım. Çevrenin tepkileri farklı oluyor. Bazıları “bu senin kararın ne yaptığını bilmen gerekir” diyor. Bazıları da geri çekiliyor ve seninle görüşmüyor. Çünkü çoğu Alman bu tip konular üzerine konuşmak istemiyor. Üçüncü reaksiyon da “bu adam deli mi” diyenlerdir. Benimyaptığımı doğru olarak görmüyorlar. İslam’ı seçen bir insana şüpheli olarak bakıyorlar. Çünkü o kişi Alman kültüründen vazgeçmiş oluyor. Başka bir din ve kültürü seçtiği için hain olarak görülüyor. Arkadaşlarım arasında attığım bu adımı anlamayan sadece bir kaç kişi vardı. Babam zaten yaşamıyordu. Annem Hıristiyan’dı ve dindardı. Bu kararımı kabul etmedi. O kendi dininin doğru olduğunu söylüyordu. Kavga etmiyor sadece konuşuyorduk.

Siz, Komünizmi ve kapitalizmien ince detaylarına kadar görmüşolan bir İslam aydını olarak İslam’la gelen hayatın en ayırıcı özelliği olarak neler söylemek istersiniz? Dediğim gibi İslam bir hayat tarzı yani hayatın her şeyini kapsıyor. İslam’ı seçtiğiniz zaman hayatınızı da ona göre düzenlemeniz gerekiyor. Başka zorluklar da oldu tabiki. Herkesin kendi deneyimi, hayatı ve alışkanlıkları var. Ve hayatınıza radikal bir değişim yaptığınız için çok zorlanıyorsunuz. Çünkü bu bambaşka bir yol. İslam’a geçtiğiniz zaman başta namaz kılmak oruç tutmak gibi gün içerisinde yapılması gereken şeyleri yapmaya çalışıyorsunuz. Yeme içme konusunda da değişikler yapmanız gerekiyor. Ama dediğim gibi İslam’ın inceliklerini tam olarak öğrenmek için başta biraz zaman gerekiyor. Ben Türk kardeşlerimizden çok şeyleröğrendim. İlk zamanlar bana çok yardımcı oldular, sorularımı cevapladılar, bana destek verdiler. Yeni Müslümanlar için böyle topluluklar çok önemli.

 .

Kaynak: Mustafa Ablak, Yenidünya Derg., Yıl 2010, ay: 12.