Devir ve Iskat Ne Demektir?

Devir ve Iskat Ne Demektir?

Iskat kelimesi bazı topluluklarca, düşürmek, yani sadaka vererek günah yükünü düşürmek anlamında kullanılır. Bu, orta çağda papazların cennetin anahtarlarını satmasına benzer bir uygulamadır. Diyelim ki köylünün birisi öldü. Cahil insanların gözünde hoca, güya Allah’ın vekilidir. Önce ölenin tüm açık günahlarının hesap edilmesi gerekir. Örneğin ergenlik çağından vefatına kadar namaz kılmadığı farz edilerek kılmadığı namaz toplamı bulunur. Bu sayı, o günün rayiç bedeline göre bir başka sayı ile çarpılır. Böylece verilmesi gereken sadaka miktarı bulunmuş olur.

Verilmesi gereken sadaka, genellikle büyük bir miktardır. Bazen ölünün bıraktığı mirastan çok fazladır. Diyelim ki imam efendinin hesabına göre kefaret olarak 100.000 TL sadaka vermek lazım. Fakat miras olarak bu kadar para kalmamışsa o zaman devir denilen düzmece yöntem uygulanır:

Örneğin 1.000 TL sayılıp bir bohçaya konulur. Bir tane de fakir insan bulunup getirilir. Hoca fakire parayı verirken, “Sana falancanın ıskatı amacıyla bunu sadaka olarak verdim” der. Fakir de daha önce yapılan anlaşma gereğince hocaya şöyle cevap verir: “Sadaka olarak kabul ettim ve size bağışladım (Kabültü vehebtü).”

Para tekrar hocaya iade edilir. Hoca da tekrar aynı şeyleri söyleyerek parayı fakire verir. Fakir de parayı kabul ettikten sonra hocaya tekrar hibe eder. İşte bu aldım-verdimli senaryo, hesap edilen rakama ulaşıncaya kadar tekrar edilir. En son seferde fakir parayı kabul eder ve artık geri vermez. Böylece hem alan razı hem veren razı hem de akıllarınca Allah da razı olmuştur!?

İlkel kafayla düzdükleri senaryolarla Allah’ı kandıracaklarını sanan bu tipler, ne yazık ki yüzyıllarca halkı kandırabilmişlerdir.

Bu mantığa göre zaten ibadetleri yapmaya gerek yoktur. Çünkü bir şekilde bunlar böyle hokkabazlıklarla bağışlanabilmektedir. Oysaki bu şarlatanca uygulama asla Kur’an’dan onay alamaz. Örneğin bu ayet bile bunun ne kadar anlamsız olduğunu göstermeye yeter: “Hiçbir kimse, hiçbir kimsenin günahını yüklenemez, isterse en yakını olsun!” (Fatır [35] 18).

Kaynak: Edip Yüksel, İlginç Sorular-2, 103-105.