Hikmet Kuranın İçindedir
Hikmet, hüküm (hukm) sözcüğünün bir türevidir. Hikmet, zulüm ve fesadı engellemek için konulmuş kanun, kural, ilkelerdir (İbn Manzur, Lisanül-Arab, H-K-M md.).
Geleneksel anlayış, ayetlerde sözü edilen “Kitab” ile Kur’an’ın, “Hikmet” ile ise Muhammed’e (as) özel olarak verilmiş olan hikmetin/sünnetin yani Buhari, Müslim gibi rivayet kitaplarının olduğunu iddia eder.
Oysaki Kur’an’ın bütününe baktığımızda hikmetin Kur’an’dan ayrı bir şey olmadığı görülmektedir:
“…Size öğüt vermek için indirdiği o Kitab’ı ve o Hikmet’i [ بِه۪ۜ bihi] aklınızdan çıkarmayın…” (Bakara [2] 231).
Allah ayette kitap ve hikmeti birbirinden ayırmamıştır. Ayette “onu [ بِه۪ۜ bihi] aklınızdan çıkarmayın” ifadesi kullanılmıştır. Eğer kitap ve hikmet ayrı şeyler olsaydı “onları [ بِهِمَاۜ bihima]“ denilmesi gerekirdi. Çünkü kitap ve hikmet ayrı şeyler değildir.
Kur’an ayetlerinin sıfat isimleri vardır: Kitap, hikmet, furkan, beyan, mizan, nur … Bunlar ayrı ayrı kitapların değil, Kur’an ayetlerinin isimleridir. İşte hikmet de Kur’an’ın bir özelliğidir. Yani verilen kitap, içinde hikmeti de barındırmaktadır.
Yine iddia edildiği gibi hikmet sadece nebimize verilmemiştir. Rasulullah gibi örneğin İsa Nebi’ye de hikmet verilmiştir: “Ona Kitab’ı ve Hikmet’i ve Tevrat’ı ve İncil’i öğretecek.” (Al-i İmran [3] 48; Maide [5] 110). Allah bunların dışında tüm nebilere (Al-i İmran [3] 81; Enam [6] 89), İbrahim ailesine / soyuna (Nisa [4] 54), Davud’a (Bakara [2] 251), Yahya’ya (Meryem [19] 12), Lokman’a (Lokman [31] 12) da hikmet vermiştir.
Bu konu ile ilgili son olarak Kur’an’daki hikmet örneklerinden bazıları görelim. Allah, İsra [17] 22’den itibaren hikmet olan ayetlerini öyle sıralar:
Kendisinden başka kul olmamak, anne-babaya iyilik etmek, salih olmak, fakirlere hakkını vermek, akraba yoksul ve yolda kalmışa yardım etmek veya güzel söz söylemek, cimri olmamak, savurganlık yapmamak, yoksulluk kaygısıyla çocukları öldürmemek, zinaya yaklaşmamak, hak olmadıkça kimseyi öldürmemek, ergenlik çağına gelinceye kadar yetimin malına yaklaşmamak, ölçüyü tartıyı tam yapmak, bilinmeyen şeyin ardına düşmemek, yeryüzünde kibir ve azametle yürümemek. 39. ayete gelindiği zaman şöyle buyurur: “İşte bunlar, senin Rabbinin, sana Hikmet’ten vahyettiği şeylerdendir.”
Sonuç olarak diyebiliriz ki: Hikmet, Kur’an haricinde bir şey olmayıp bunlar Kur’an’ın parçalarıdır, bölümleridir.